Duran varlıkların zamanla aşınması, yıpranması ve eskiyerek değer kaybetmesi kaçınılmazdır. İşletmeler bu durumu muhasebe kayıtlarında “amortisman” ya da bilinen diğer adıyla “yıpranma payı” olarak gösterir. Amortisman, bir varlığın ekonomik ömrü boyunca uğradığı değer kaybını gider kalemi şeklinde yansıtmaya yarar. Bu hesaplama için farklı yöntemler kullanılmakta olup, hangi yöntemin tercih edileceği varlığın aşınma derecesine ve nedenlerine göre belirlenir.

Amortismanın Tanımı

Bir işletmenin gelir ve giderlerini eksiksiz kaydetmesi, ticari kazancını doğru şekilde hesaplayabilmesi açısından kritik öneme sahiptir. Amortisman da bu gider kalemleri arasında yer alır. Temel olarak, işletmenin sahip olduğu duran varlıkların kullanım süresi boyunca uğradığı değer kaybını ifade eder. İktisadi kıymetlerde (amortismana tabi kıymetler) meydana gelen azalma, belirli dönemlerde gider olarak muhasebeleştirilir. Bu uygulama, hem maddi hem de maddi olmayan varlıkların değer kaybının düzenli şekilde yönetilmesini sağlar. Varlıkların ömrü boyunca kaydedilen bu paylar, işletmenin mali tablolarında ekonomik değer düşüşünü görünür kılar.

Muhasebe ilkelerine göre, bir varlığın maliyeti, faydalı ömrü boyunca giderlere dağıtılarak kaydedilmelidir. Bu yaklaşım, dönemsellik ve eşleştirme ilkeleriyle uyumludur. Amortisman uygulaması sayesinde varlıkların maliyeti, kullanım süresi boyunca düzenli şekilde giderleştirilir ve mali tablolarda daha doğru bir değerleme yapılır.

İşletmeler İçin Amortismanın Önemi

Varlıkların zaman içinde değer kaybetmesi kaçınılmazdır ve işletmeler bu kayıpları göz ardı edemez. Yıpranma payı, söz konusu kaybı ölçmeye ve kayıt altına almaya yardımcı olur. Böylece gelecekte oluşabilecek ekonomik kayıplara karşı işletme hazırlıklı olur. Ayrıca amortisman, işletmelere önemli avantajlar sunar. Vergi açısından, varlıkların maliyetinin yıllara yayılması firmalara daha düşük vergi yükü getirir; bu durum da nakit akışının iyileşmesine ve kârlılığın artmasına katkı sağlar.

Amortisman, aynı zamanda varlıkların düzenli olarak gözden geçirilmesini ve kontrol edilmesini kolaylaştırır. Bu süreç, finansal raporların daha güvenilir olmasını sağlar. Yatırımcılar, kredi veren kurumlar ve diğer paydaşlar için sunulan bu güvenilir bilgiler, şirketin itibarını güçlendirir. Ayrıca, yıpranma payı gelecekteki bütçe planlamalarında referans noktası oluşturur; uzun vadeli stratejilerin belirlenmesine destek olur.

Amortismanın İşleyişi

Bir varlığın amortisman sürecinde ilk olarak maliyet değeri kaydedilir. Ardından, vergi mevzuatında tanımlanan faydalı ömür süresi dikkate alınır ve uygun amortisman yöntemi seçilerek hesaplama yapılır. Normal amortisman veya azalan bakiyeler gibi farklı yöntemler kullanılabilir. Hesaplama, varlığın alış bedelinin amortisman oranı ile çarpılmasıyla gerçekleştirilir.

Amortisman her yıl kaydedilir ve bu kayıt varlığın ekonomik ömrü boyunca devam eder. Yıllık amortisman tutarlarının birikmesiyle “birikmiş amortisman” ortaya çıkar. Örneğin, amortisman tutarı 50.000 TL olan bir varlık için ikinci yılın sonunda toplam 100.000 TL, onuncu yılın sonunda ise 500.000 TL birikmiş amortisman kaydı yapılmış olur. Bu uygulama, varlıkların değer düşüş sürecini mali tablolara doğru şekilde yansıtarak işletmenin stratejik kararlarına katkı sağlar.

amortisman hesabını belirten kağıt kalem ve yüzde işaretleri

Amortisman Hesaplama Yöntemleri

Vergi Usul Kanunu uyarınca amortismana tabi varlıkların faydalı ömürleri Maliye Bakanlığı tarafından belirlenir ve bu sürelere göre amortisman oranları açıklanır. Uygulamada birkaç yöntem bulunur:

Normal Amortisman Yöntemi: Eşit tutarlı amortisman olarak da bilinir. Varlığın ekonomik ömrü dikkate alınarak her yıl aynı oranda pay ayrılır. Örneğin, 10.000 TL değerindeki ve 5 yıl ömür biçilen bir demirbaş için yıllık amortisman %20 olup 2.000 TL olarak hesaplanır.

Azalan Bakiyeler Amortisman Yöntemi: Hızlandırılmış amortisman yöntemi olarak da adlandırılır. Bu yöntemde amortisman, normal yöntemin yaklaşık iki katı hızla giderleştirilir. Örneğin 100 TL değerinde, 5 yıl ömürlü bir varlık için ilk yıl amortisman 40 TL, ikinci yıl ise kalan değer üzerinden 24 TL şeklinde azalır.

Fevkalade Amortisman Yöntemi: Olağan dışı durumlarda kullanılır. Deprem, yangın veya sel gibi afetler ya da benzeri beklenmedik olaylarda varlığın değerinin kısmen veya tamamen kaybolması halinde bu yöntem uygulanır. İlgili kurumlara başvurularak varlıkların amortize edilmesi sağlanır.

Amortisman Ayırma Şartları

Bir varlığın amortismana tabi tutulabilmesi için belirli koşullar aranır. Öncelikle, söz konusu varlık işletmede bir yıldan uzun süre kullanılmalıdır. Ayrıca aktif kayıtlarda yer alması gerekir. Varlığın aşınma, yıpranma ya da değer kaybına uğrayabilir nitelikte olması şarttır. Son olarak, belirli bir tutarın altında kalan düşük değerli varlıklar amortisman ayrılmaksızın doğrudan gider yazılır.

Amortismana Tabi Varlıklar

Her varlık için amortisman uygulanmaz. Vergi Usul Kanunu’nun 269. maddesi uyarınca amortisman ayrılabilecek varlıklar arasında gayrimenkuller, araçlar, demirbaşlar, mobilyalar ve telif hakları sayılır. Bu varlıkların amortisman oranları ve süreleri birbirinden farklıdır. Örneğin, telif haklarının faydalı ömrü 15 yıl olup yıllık amortisman oranı %6,66’dır.


Amortisman, işletmelerin sahip oldukları varlıkların değer kayıplarını düzenli ve sistematik biçimde yönetmelerini sağlar. Hem vergi avantajı sunar hem de finansal tabloların doğruluğunu artırarak şirketin paydaşları nezdindeki güvenilirliğini güçlendirir. Ayrıca, uzun vadeli bütçe ve strateji planlamalarında yol gösterici bir araçtır. Bu nedenle amortisman, yalnızca bir muhasebe tekniği değil, aynı zamanda işletmelerin sürdürülebilirliğini destekleyen önemli bir mali yönetim aracıdır.

Paylaş:
Monay Uygulamasını İndir