Borsa Yatırım Fonu (BYF) Nedir?
Borsa Yatırım Fonları (BYF), yatırımcıların çeşitli varlık gruplarına hisse senedi gibi yatırım yapabildiği, gün içi işlem gören yatırım fonlarıdır. BYF'nin özelliklerini ve klasik yatırım fonlarından farkını detaylıca açıkladık.
Borsa Yatırım Fonları (BYF), yatırımcıların borsa endekslerine, emtialara veya çeşitli varlık gruplarına tek bir işlemle yatırım yapabilmelerine olanak tanıyan, yüksek likiditeye sahip yatırım araçlarıdır. Hisse senedi gibi gün içi işlem görebilme özelliğiyle yatırım fonlarıyla hisse senetlerinin avantajlarını bir araya getirir.
BYF’nin Tanımı ve Temel Özellikleri
Borsa Yatırım Fonu, belirli bir endeksi, sektör grubunu ya da varlık sepetini takip edecek şekilde oluşturulmuş ve menkul kıymetler borsalarında işlem gören yatırım fonudur. Uluslararası piyasalarda “ETF – Exchange Traded Fund” olarak bilinen bu araçlar, Türkiye'de Borsa İstanbul (BİST) üzerinden işlem görür.
Her BYF, arkasındaki bir referans endeksin performansını birebir yansıtmayı hedefler. Bu da yatırımcıya, tek tek menkul kıymet seçmeden, seçtiği endekse toplu olarak yatırım yapma olanağı sunar.
BYF’ler gün içinde hisse senetleri gibi anlık olarak alınıp satılabilir. Alım-satım emirleri için aracı kuruma talimat verilmesi yeterlidir. Fiyatlar anlık olarak belirlenir ve yatırımcılar, günlük işlem süresi boyunca pozisyon alabilirler. Bu yönüyle, klasik yatırım fonlarından farklı olarak daha esnek bir işlem yapısı sunar.
BYF Nasıl Çalışır?
Bir BYF, bir portföy yönetim şirketi tarafından oluşturulur ve yönetilir. Fonun yapısı, genellikle bir borsa endeksinin bileşimine uygun olarak düzenlenir. Örneğin, BİST 30 Endeksi’ni takip eden bir BYF, bu endekste yer alan şirketlerin hisselerini içeren bir portföy oluşturur. Böylece yatırımcı, sadece bir BYF alarak 30 farklı şirkete birden yatırım yapmış olur.
ETF’ler gün boyunca borsada işlem gördüğü için, fiyatları da anlık olarak arz-talep dengesine göre belirlenir. Bu durum yatırımcıya hem hızlı işlem imkânı hem de portföyünü daha etkin yönetme esnekliği sağlar.
Kurumsal yatırımcılar, ETF’lerin fiyatının dayanak varlığından sapması durumunda (BYF fiyatının, takip edilen endeksin üstünde veya altında kalmasıyla) arbitraj işlemleriyle bu farkı dengeleyerek piyasada fiyat istikrarını korumaya yardımcı olurlar.
BYF Türleri Nelerdir?
BYF’ler farklı yatırım stratejilerine ve varlık türlerine göre çeşitlenebilir. Türkiye’deki başlıca BYF türleri şunlardır:
Hisse Senedi Yoğun BYF’ler: Genellikle BİST 30, BİST 100 gibi endeksleri baz alır. Hisse senedi portföyleri üzerinden işlem yapar.
Altın ve Gümüş BYF’leri: Fiziki altın ya da gümüşe dayalı portföylerle oluşturulan BYF’lerdir. Altına yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için pratik bir alternatiftir.
Banka Endeksi BYF’leri: Bankacılık sektörünü izleyen XBANK endeksini temel alır. Banka hisseleri üzerinden yatırım yapma imkânı sunar.
Temettü ve Sürdürülebilirlik BYF’leri: BİST Temettü 25, Sürdürülebilirlik 25 gibi endeksleri takip eder. Temettü potansiyeli veya çevresel-sosyal yönetişim (ESG) kriterlerine göre seçilen şirketleri kapsar.
| Özellik | Borsa Yatırım Fonu (BYF) | Klasik Yatırım Fonları |
| İşlem Yeri | Borsa (gün içi işlem) | Takasbank (gün sonu fiyatlama) |
| Fiyat Güncelleme | Anlık | Gün sonu |
| Yönetim Stratejisi | Genellikle pasif | Genellikle aktif |
| Yönetim Ücreti | Daha düşük | Daha yüksek |
| Alım-Satım | Hisse gibi anlık al-sat | Emir valörü ile işlem (T+1, T+2) |
BYF’ler, işlem kolaylığı, düşük maliyet ve şeffaflık gibi avantajlar sunarken, klasik fonlar daha aktif stratejilerle potansiyel getiri arayanlar için uygun olabilir.
BYF’nin Avantajları Nelerdir?
Borsa Yatırım Fonları, yatırımcılara birçok açıdan avantaj sağlar:
Yüksek Likidite: Gün içi alım-satım sayesinde ihtiyaç halinde kolayca nakde çevrilebilir.
Düşük Maliyet: Pasif yönetim stratejisi nedeniyle düşük yönetim ücreti ve komisyonla işlem yapılabilir.
Kolay Erişim: Tek bir işlemle geniş bir portföye yatırım yapılabilir.
Şeffaflık: Portföy kompozisyonu günlük olarak açıklanır.
Anlık İşlem: Klasik fonların aksine BYF’lerde valor (valör) beklemeden anlık işlem yapılabilir.
Getiri Potansiyeli: Endeksin performansını yansıttığı için, başarılı bir endeks seçimiyle uzun vadeli kazanç potansiyeli taşır.
Risk Dağılımı: Tek bir varlığa değil, endeksteki tüm varlıklara yatırım yapılması nedeniyle risk yayılmış olur.
BYF’ler, yatırım kararını daha stratejik almak isteyen, portföyünü çeşitlendirmek isteyen, ama aynı zamanda işlem kolaylığına ve maliyet avantajına önem veren bireysel ve kurumsal yatırımcılar için uygundur.
Yatırımcılar BYF’leri kullanarak:
- Sektörel çeşitlilik sağlayabilir,
- Altın gibi alternatif varlıklara ulaşabilir,
- Belirli bir endeksi baz alarak ekonomik trendleri değerlendirebilir.
Borsa Yatırım Fonları, yatırımcılara hem çeşitlendirilmiş bir yatırım yapısı hem de hisse senedi gibi esnek ve hızlı bir işlem ortamı sunar. Türkiye’de henüz sınırlı sayıda BYF bulunmakla birlikte, bu yatırım araçlarının avantajları dikkate alındığında gelecekte çeşitlilik ve işlem hacmi açısından daha da gelişmesi beklenmektedir.
Bu yazıda yer alan bilgi, yorum ve tavsiyeler yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir.
