Günümüzde alışveriş alışkanlıklarımız hızla değişiyor. Nakit ödeme, yerini kredi kartları, temassız ödemeler ve diğer dijital ödeme yöntemlerine bırakıyor. Bu değişim, ekonomik alışkanlıklarımızı kolaylaştırırken aynı zamanda harcama alışkanlıklarımız üzerinde önemli etkiler yaratıyor. Bu etkilerden biri de ekonomistlerin "Nakitsizlik Etkisi" (Cashless Effect) olarak adlandırdığı durum. Peki, Nakitsizlik Etkisi nedir? Harcamalarımıza ve bütçemize olan etkisi nelerdir?

Kredi kartları, QR kodlar, NFC özellikli telefonlar ve kripto para gibi yeni nesil ödeme araçları sayesinde artık fiziksel paraya olan ihtiyaç azaldı. Özellikle pandemi döneminde temassız ödemelerin sağladığı hijyen ve sosyal mesafe avantajı bu yöntemin hızla benimsenmesine neden oldu.

Neden Kredi Kartı ile Harcamak Daha Kolay?

Nakit ödemelerde fiziksel olarak paranın cebimizden çıktığını görmek, harcamayı daha somut hale getirir. Ancak kredi kartıyla yapılan ödemelerde bu hissin ortadan kalkması, daha fazla harcama yapma eğilimine neden olur. Kredi kartları, yüksek fiyatlı ürünlerde taksit avantajı sunarak harcamayı daha kolay hale getirir. Örneğin, nakit ödeme ile alınamayacak bir televizyon, kredi kartıyla taksitlendirildiğinde daha cazip hale gelir. Artık nakit taşımak yerine temassız ödeme veya QR kod gibi yöntemler yaygınlaştı. Nakit ödemeye göre daha pratik olan bu yöntemlerin varlığı harcamaları artıran bir diğer unsur. İşte bu kolaylık nakitsizlik etkisi kavramını ortaya çıkardı.

Nakitsizlik Etkisi (Cashless Effect) Nedir?

Nakitsizlik Etkisi, insanların nakit para yerine kredi kartı ve diğer dijital ödeme yöntemlerini kullanırken harcamalarının farkına varmanın azalması ve daha kolay harcadığımız anlamına gelir. Kredi kartıyla ödeme yaptığımızda fiziksel paranın cebimizden çıkışını görmediğimiz için “harcamıyormuş” gibi hissederiz. Bu his, harcamalarımızın daha kolay ve kontrolsüz bir şekilde artmasına neden oluyor.

nakitsiz ödeme yapan kişi

Nakitsizlik Etkisi kavramı, ilk kez 1979 yılında ekonomist Elizabeth Hirschman tarafından kullanıldı. Tüketici davranışlarını araştıran araştırmacıların insanların neden para harcadıklarıyla ilgilendiklerini fark eden Hirschman, insanların nasıl para harcadıklarını ölçen bir araştırma yaptı.

Hirschman’ın mağazada yaptığı araştırma, kredi kartıyla ödeme yapan müşterilerin nakit ödeyenlere kıyasla daha fazla harcama yaptığını, para harcama kaygısını daha az hissettiklerini ve ürünlerin fiyatından çok özelliklerine önem verdiğini gösterdi. Ayrıca en çok para harcayanların hem kredi, hem de mağazaların kendi kartına sahip olan insanlar olduğunu ortaya koydu.

Araştırma, kredi kartı kullanımının psikolojik etkileri üzerinde durarak insanların fiziksel para yerine dijital ödeme yöntemlerine yöneldiğinde daha fazla borçlanma eğiliminde olduğunu gösterdi. Ayrıca araştırma gösteriyor ki nakit ödemelerde fiyat daha önemli bir unsur iken kredi kartıyla yapılan harcamalarda ürünün görünüşü, özellikleri ve kalitelisi öncelikli hale geliyor.

Dijitalleşen ekonomi, insanların kazançlarını sanal ortamdan elde etmesine olanak tanıyor. Artık birçok kişi, fiziksel para görmeden gelir elde ediyor. Bu durum, nakit para kullanımını daha da azaltarak nakitsizlik etkisinin toplumda güçlenmesine yol açıyor.

Bunların yanı sıra kredi kartı ile yapılan ödemelerin faydası da yok değil. Nakit yapılan ödemelerde satıcı tarafından fatura kesilmeyerek usulsüzlük yapılabiliyor. Kredi veya banka kartıyla yapılan harcamalarda ise yapılan ödemeler kayıt altına alınmış oluyor. Bu sebeple nakit yapılan ödemelerde fatura kesildiğine emin olmanız, güvenli bir alışveriş için önemlidir.

Nakitsizlik Etkisini Azaltmak İçin Neler Yapılabilir?

Günümüzde kredi kartı kullanmayı tamamen bırakmak zor olsa da, bu nakitsizliğin sonuçlarını azaltmak için bazı önlemler alınabilir:

  • Harcamalar öncesinde bütçe planı yaparak gereksiz harcamalar önlenebilir.
  • Kart limitlerini bankaların belirlediği miktar yerine gelirinize göre kendi belirlediğiniz limitlerle kontrol altında tutmanız faydalı olabilir.
  • Harcamalarınızı not almanız, finansal farkındalığınızı artırır ve gereksiz harcamalarınızı azaltabilir.
  • Mümkün olduğunca nakit ödeme yapmak , harcama alışkanlıklarınızı değiştirebilir.
Paylaş:
Monay Uygulamasını İndir