Günümüzde, çevresel sorunlar ve trafik yoğunluğu gibi zorluklar, ulaşım sistemlerinin daha sürdürülebilir hale getirilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu nedenle, çevre dostu ve verimli ulaşım modellerine yönelik arayışlar artmakta, sürdürülebilir ulaşım kavramı her geçen gün daha fazla önem kazanmaktadır.

Ulaşım sektörü, günlük seyahat alışkanlıklarımızdan lojistik faaliyetlere kadar geniş bir yelpazede hayatımızın merkezinde yer almaktadır. Ancak bu sektör, fosil yakıtlara en bağımlı alanlardan biri olup, küresel sera gazı emisyonlarının %20’sinden sorumludur. Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre, ulaşım talebinin artması ve alternatif yakıt seçeneklerinin sınırlı kalması, sektör kaynaklı emisyonların artış göstermesine neden olmaktadır. Bu noktada, sürdürülebilir ulaşım çözümleri çevresel etkileri azaltmak için en etkili yöntemlerden biri olarak öne çıkmaktadır.

Sürdürülebilirliğin her alanda uygulanabilir olduğu bir gerçek olmakla birlikte, ulaşım sektörü bu konuda öncelikli bir yere sahiptir. Karbon salımının önemli bir bölümü ulaşımdan kaynaklanmakta olup, geleneksel ulaşım yöntemleri uzun vadede çevresel sıkıntılara yol açmaktadır. Her ne kadar sürdürülebilir ulaşım konusunda farkındalık artsa da, henüz yeterli seviyeye ulaşılmamıştır. Peki, sürdürülebilir ulaşım nedir ve bireyler olarak bizler bu konuda neler yapabiliriz?

Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları kapsamında yer alan "Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar" maddesi, kentlerin ve ulaşım sistemlerinin çevre dostu hale getirilmesini hedeflemektedir. Bu bağlamda belirlenen on alt hedef arasında "Erişilebilir ve Sürdürülebilir Ulaşım Sistemleri" de yer almakta ve geleceğe dair etkili çözümler sunmaktadır. Sürdürülebilir ulaşım, toplumun bugün ve gelecekteki hareketlilik ihtiyacını, çevreye en az zarar verecek şekilde karşılamayı amaçlayan bir yaklaşımdır. Dolayısıyla, bireylerin ve kurumların bu konuda bilinçlenmesi ve harekete geçmesi kritik bir öneme sahiptir.

Karbon salımını azaltmak, alternatif yakıtlara yönelmek ve toplu taşıma sistemlerini daha etkin hale getirmek, sürdürülebilir ulaşım için atılması gereken başlıca adımlardır. Daha temiz bir çevre ve yaşanabilir şehirler için hepimize büyük sorumluluk düşmektedir. Gelecek nesillere daha sağlıklı bir dünya bırakmak için sürdürülebilir ulaşım anlayışını benimsemek ve yaygınlaştırmak kaçınılmaz bir gerekliliktir.

Sürdürülebilir Ulaşım Nedir ve Neden Önemlidir?

Sürdürülebilir ulaşım, çevresel, sosyal ve ekonomik etkiler açısından uzun vadeli devamlılığı hedefleyen, kaynakların bilinçli ve etkili kullanımını öncelikli kılan, karbon salımlarını mümkün olduğunca azaltan ulaşım yöntemlerini ifade eder. Fosil yakıtların kullanıldığı araçlar ve bireysel kullanımın öne çıktığı, her bireyin ayrı ayrı karbon salımına neden olduğu ulaşım yöntemleri, sürdürülebilir ulaşım ilkelerine uymamaktadır. Sürdürülebilir ulaşımda, erişilebilirlik ve çevresel etkilerin azaltılması öncelikli olarak ele alınır.

Mevcut ulaşım yöntemleri ve gezegenimizin mevcut durumu göz önüne alındığında, çevre dostu ulaşımın sürdürülebilir ulaşım ile tamamen örtüştüğü düşünülebilir. Ancak sürdürülebilir ulaşım, çevre dostu ulaşım yöntemlerini içermekle birlikte ekonomik ve sosyal anlamda eşitliği de gözetir. Sürdürülebilir ulaşım kavramı, engelli bireylerin ulaşıma erişimini, farklı ekonomik grupların eşit kalitede ulaşım imkanlarına sahip olmasını ve bölgesel ekonomilerin kalkınmasını destekleyen ulaşım yöntemlerini içermektedir.

Sürdürülebilir Ulaşımın İlkeleri

  • Ulaşılabilirlik: Tüm bireylerin, diğer insanlara, mal ve hizmetlere, farklı bölgelere erişim hakkına sahip olması gerekmektedir.

  • Eşitlik: Yoksul, engelli veya kadın fark etmeksizin herkesin aynı ulaşım imkanlarına erişebilmesi ve temel ihtiyaçlarının karşılanması önemlidir.

  • Sağlık ve Güvenlik: Ulaşım sistemleri, canlıların fiziksel, zihinsel ve sosyal sağlığını koruyacak ve güvenliğini sağlayacak şekilde planlanmalıdır.

  • Bireysel Sorumluluk: Bireylerin ulaşım tercihlerinde sürdürülebilirliği öncelikli kılması ve doğal çevreyi koruyucu şekilde hareket etmesi gerekmektedir.

  • Tümleşik Planlama: Ulaşım sistemleri birbirini tamamlayıcı bir şekilde planlanmalı ve sürdürülebilir ulaşım kriterleri uyumlu bir şekilde işlemelidir.

  • Kirliliğin Önlenmesi: Ulaşım kaynaklı kirleticilerin önüne geçilerek halk sağlığı ve iklim dengesi korunmalıdır.

  • Arazi ve Kaynak Kullanımı: Sürdürülebilir ulaşım sistemleri, biyoçeşitliliği korumak amacıyla arazi kullanımını planlamalı ve sistemlerin sürdürülebilirliğini sağlayacak en verimli kaynak kullanım yöntemlerini benimsemelidir.

  • Maliyet Planlaması: Ulaşım sistemini kullanan bireyler adil bir ücret ödeyerek ulaşım hakkına sahip olmalı ve tüm sistemler sosyal, çevresel ve ekonomik maliyetleri dikkate alarak planlanmalıdır.

Gelecek nesillere daha sağlıklı bir dünya bırakmak için sürdürülebilir ulaşım anlayışını benimsemek ve yaygınlaştırmak kaçınılmaz bir gerekliliktir.

çevre dostu ulaşım sistemleri

Geleneksel ve Sürdürülebilir Ulaşım Arasındaki Farklar

Geleneksel ulaşımın özellikleri:

  • Hareketlilik odaklıdır.

  • Bireysel motorlu taşıtlara dayanır.

  • Bütüncül bir yaklaşım sunmaz, farklı taşıt türleri arasında entegrasyon yoktur.

  • Kullanıcıları çevre dostu ulaşım seçenekleri yerine özel araç kullanmaya yöneltir.

  • Tahmini taleplere dayalı planlamalar yapılır.

  • Ulaşım ihtiyacı yol ağının genişletilmesiyle karşılanmaya çalışılır.

Sürdürülebilir ulaşımın özellikleri ise:

  • Erişilebilirlik odaklıdır.

  • Çeşitli taşıma modlarını kapsar.

  • Bütüncül ve işlevsel bir sistemdir, farklı ulaşım türleri arasında entegrasyon sağlanır.

  • Kullanıcıları bisiklet, elektrikli araç gibi sürdürülebilir ulaşım yöntemlerine yönlendirir.

  • Gerçekçi ve uzun vadeli planlamalar yapılır.

  • Ulaşım talebi etkili bir şekilde yönetilir.

Sürdürülebilir Ulaşımın Faydaları

Sürdürülebilir ulaşım sadece çevreyi korumakla kalmaz, aynı zamanda ekonomik ve sosyal faydalar da sunar:

  • Yakıt maliyetlerini azaltarak tasarruf sağlar. Elektrikli veya hibrit araçlar, fosil yakıt bağımlılığını düşürerek uzun vadeli finansal avantajlar sunar.

  • Bisiklete binmek, yürümek veya toplu taşıma kullanmak, fiziksel aktiviteyi artırarak sağlıklı bir yaşamı destekler ve stres seviyesini düşürür.

  • Karbon salımını azaltarak hava kirliliğini ve gürültü seviyelerini düşürür, yaşanabilir bir şehir ortamı sunar.

Sürdürülebilir Ulaşımı Nasıl Benimseyebiliriz?

Herkesin sürdürülebilir ulaşıma katkıda bulunabileceği bir nokta vardır. Aşağıdaki adımlar bireysel ve toplumsal düzeyde etkili olabilir:

  • Toplu Taşıma Kullanımı: Otobüs, tren, metro gibi toplu taşıma araçları tercih edilmelidir.

  • Bisiklet Kullanımı: Kısa mesafelerde bisiklet sürmek hem sağlıklı hem de çevre dostudur.

  • Yürüyüş: Mümkün olduğunca araba yerine yürümek tercih edilmelidir.

  • Araç Paylaşımı: Araç paylaşım sistemleri hem maliyetleri azaltır hem de trafik yoğunluğunu düşürür.

Sürdürülebilir Ulaşım İçin Yenilikçi Çözümler

Teknolojinin gelişimi, sürdürülebilir ulaşım için yeni fırsatlar yaratmaktadır. Elektrikli araçlar, fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltarak çevre dostu bir alternatif sunar. Paylaşımlı yolculuk sistem, ve uygulamaları; araç, bisiklet ve scooter paylaşımı şehir içi ulaşımı daha verimli hale getirir. Şehirlerin teknolojikleşerek akıllanması ile; trafik yönetim sistemleri, akıllı otoparklar ve yeşil alanlar sürdürülebilir ulaşım altyapısını güçlendirmektedir.Gelecek nesillere daha yaşanabilir bir dünya bırakmak için sürdürülebilir ulaşım anlayışını benimsemek ve yaygınlaştırmak kaçınılmaz bir gerekliliktir.

Dünyadan Sürdürülebilir Ulaşım Örnekleri

Amsterdam, Hollanda – Şehir içi ulaşımda bisikletin en yaygın kullanıldığı kentlerden biri olan Amsterdam, geniş bisiklet yolları ve kiralama sistemleriyle örnek bir model sunmaktadır.

Singapur – Entegre toplu taşıma sistemi sayesinde metro, otobüs ve tren hatlarını birbirine bağlayarak trafik sıkışıklığını azaltan verimli bir ulaşım ağı sunmaktadır.

New York City, ABD – Yaya dostu projeleriyle bilinen şehir, Times Square gibi bölgeleri yayalaştırarak hem yaya hareketliliğini artırmış hem de karbon emisyonlarını düşürmeyi başarmıştır.

Tokyo, Japonya – Hızlı tren sistemleri ile dünya çapında tanınan Tokyo, yüksek kapasiteli ulaşım ağı sayesinde enerji verimliliğini artırarak çevresel etkileri minimize etmektedir.

Bogota, Kolombiya – Bus Rapid Transit (BRT) sistemi olan TransMilenio, düzenli ve hızlı otobüs seferleriyle toplu taşıma kullanımını teşvik ederek trafik sıkışıklığını azaltmaktadır.

Özel sektör de sürdürülebilir ulaşım çözümlerine katkı sağlamaktadır. Örneğin, IKEA, teslimat süreçlerinde güneş enerjisiyle çalışan kargo bisikletlerini kullanarak karbon salınımını önemli ölçüde azaltmaktadır. Geleneksel dizel kamyonetlere kıyasla bu bisikletlerin %98 daha az CO2 salınımına neden olduğu belirtilmektedir.

Türkiye’de Sürdürülebilir Ulaşım Projeleri

Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de sürdürülebilir ulaşım projeleri giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Hayata geçirilen projeler, çevre dostu ulaşım çözümlerinin yaygınlaştırılmasını hedeflerken, aynı zamanda kentlerin ulaşım altyapısını daha verimli hale getirmeyi amaçlamaktadır.

Kent İçi Ulaşım Ağı Projesi, kent içi ulaşımda sürdürülebilirliği teşvik etmek, sivil toplumun bakış açısını anlamak, kamu ve özel sektörün kapasitesini geliştirmek ve ortak bir dayanışma modeli oluşturmak amacıyla uygulanmaktadır. Bu proje, sürdürülebilir ulaşımın yaygınlaşmasına katkı sağlamaktadır.

İzmir Tarih Sürdürülebilir Ulaşım Projesi, bölgenin mevcut kent içi ulaşım sistemlerine entegre edilerek erişilebilirliğin artırılmasını hedeflemektedir. Bu kapsamda yaya ve bisiklet ulaşımına öncelik verilerek, çevre dostu bir ulaşım modelinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.

Sabancı Üniversitesi İstanbul Uluslararası Enerji ve İklim Merkezi (IICEC) tarafından hazırlanan “Türkiye Elektrikli Araçlar Görünümü 2021” raporunda, elektrikli araçların gelişimi, enerji dengeleri ve çevresel etkileri ele alınmakta, uygulanabilir çözümler sunulmaktadır.

2 Şubat 2022’de Türk Hava Yolları, sürdürülebilir havacılık yakıtlarını kullanarak ilk uçuşunu gerçekleştirdi. TK1823 sefer sayılı İstanbul Havalimanı-Paris Charles De Gaulle Havalimanı uçuşu, sürdürülebilir kaynaklardan elde edilen yakıtla gerçekleştirildi ve havacılık sektöründe çevre dostu çözümler adına önemli bir adım atılmış oldu.

Türk otobüs üreticileri de sürdürülebilir ulaşım alanında önemli bir rol üstlenmektedir. Türkiye menşeli markalar, elektrikli otobüslerini Romanya, Norveç, Almanya ve Bulgaristan gibi ülkelere ihraç ederek, uluslararası alanda çevre dostu ulaşımın yaygınlaşmasına katkıda bulunmaktadır.

Belediyeler de sürdürülebilir ulaşım adına önemli projeleri hayata geçirmektedir. Bunlar arasında MeHUB, Smart Ankara, Paylaşımlı Bisiklet Sistemi (GÖLBİS), İzmir’de elektrikli tramvay alımı ve bisiklet kullanımının teşvik edilmesi gibi projeler bulunmaktadır.

  • İstanbul Bisiklet Paylaşım Sistemi, şehir içi ulaşımda bisiklet kullanımını teşvik ederek trafiği azaltmayı ve sürdürülebilir ulaşım alışkanlıklarını yaygınlaştırmayı amaçlamaktadır.

  • İzmir’de Kentsel Dönüşüm ve Yaya Yolları, şehir planlamasında yeşil alanlara ve yürüyüş yollarına öncelik vererek sürdürülebilir ulaşımı desteklemektedir.

  • Elektrikli Araç Şarj Altyapısı, elektrikli araç kullanımını artırmak için şehir genelinde yaygınlaştırılmış olup, fosil yakıt tüketimini azaltmayı hedeflemektedir.

Sürdürülebilir ulaşım projeleri, hem Türkiye’de hem de dünyada hızla gelişmekte ve çevreye duyarlı, ekonomik ve sosyal faydalar sağlayan ulaşım sistemlerinin yaygınlaşmasına katkıda bulunmaktadır.

Paylaş:
Monay Uygulamasını İndir